Autonomie als drijfveer: hoe blockchain en crypto hierop inspelen

Michael Eisink is al 20 jaar psycholoog en coach. In 2017 ontdekte hij de wondere wereld van bitcoin en sindsdien is hij besmet met de cryptokoorts. In zijn columns bekijkt hij crypto door het oog van een psycholoog.

Als je een peuter in je omgeving hebt, zo tussen de 2 en 3 jaar, zul je naast het woordje “nee” geregeld horen “zelf doen”. Een kind wordt zich rond die leeftijd bewust van het eigen ik, van het zijn van een eigen persoontje. 

De self-determination theory en autonomie

Dat illustreert uitstekend dat autonomie een belangrijke rol in onze levens inneemt. Op het werk willen we voldoende regie ervaren en we vinden het vervelend als ons de les wordt gelezen of als ons wordt verteld wat we wel of niet moeten doen. 

In het midden van de jaren ‘70 van de vorige eeuw werd de self-determination theory geponeerd door Edward Deci en Richard Ryan. Volgens Deci en Ryan zijn er drie universele en aangeboren behoeften die aanzetten tot gedrag en gedragsverandering (er zijn theorieën die meer dan drie behoeften herkennen, maar dat terzijde). Dat zijn: een behoefte aan autonomie, het ervaren van competentie en het aangaan van verbinding met anderen. Ik licht in deze column het concept autonomie uit.

Iedereen die met mensen werkt, in welke hoedanigheid of op welke manier ook, weet dat het lastig is om een ander te bewegen tot gedragsverandering. Of je nu ouder bent, leraar of psycholoog. Gedrag dat vanuit een intrinsieke motivatie (vanuit een eigen keuze) wordt gesteld, zal een betere prestatie geven, leiden tot een hoger niveau van welbevinden en zorgen voor meer betrokkenheid bij het proces ten opzichte van gedrag dat door extrinsieke motivatie beïnvloed wordt (bijvoorbeeld dat de baas je opdraagt dat je het moet doen). Sterker nog, in het laatste geval zal een werknemer of kind zelfs eerder geneigd zijn het tegenovergestelde te doen. 

Blockchain: meer autonomie en controle over ons geld

Het is geen toeval dat bitcoin (BTC) een groot succes is geworden na de bankencrisis in 2008, met als startpunt het faillissement van Lehmann Brothers. Bij een traditionele bank verloopt de geldstroom via de gecentraliseerde financiële instelling waarbij vertrouwen een belangrijke rol speelt. Op het moment dat een bank jouw geld ontvangt en er een transactie op losgelaten wordt, ben je x tijd (zicht op) je geld kwijt. Dit is de laatste jaren gelukkig al flink verbeterd doordat je geld dat je naar een andere rekening overmaakt binnen Europa direct op de tegenrekening wordt bijgeschreven. Voor tal van andere diensten geldt dit echter nog niet (wereldwijde transacties bijvoorbeeld). Tevens is er het risico van het verlies van tegoeden na een faillissement van een bank.

Geen zicht op je geld, betekent geen controle ervaren over je geld. Dat was vóór 2008 voor vrijwel iedereen acceptabel omdat het ondenkbaar was dat een bank failliet zou gaan. Na de bankencrisis was dit aanzienlijk minder het geval en kreeg het vertrouwen in banken een enorme deuk. Mensen raakten hun spaargeld kwijt als gevolg van de financiële crisis (tijdelijk of definitief) en wilden zich daar in de toekomst beter tegen beschermen. Het is niet voor niets dat de blockchain technologie een vlucht heeft genomen na de globale bankencrisis. 

Blockchain en crypto voorzagen en voorzien blijkbaar in een belangrijke behoefte!

Een van de voordelen van een gedecentraliseerd systeem zoals bijvoorbeeld bitcoin, ethereum (ETH) of cardano (ADA) is dat je je eigen bank bent, 24/7, het hele jaar door. Je geld is hierdoor vrijwel altijd beschikbaar en je ervaart hierdoor meer controle en meer autonomie over je geld dan bij een traditionele bank het geval is. Zeker, er zijn ook nadelen, waaronder de hoge volatiliteit. 

Mijn verwachting is dat het nooit meer gaat lukken om het gebruik van blockchain technologie en in het bijzonder het gebruik van cryptocurrencies ongedaan te maken. Dit is te vergelijken met een opgeblazen ballon die je volledig onder water probeert te duwen: hoe harder je het probeert, hoe hoger de vaart zal zijn waarmee deze juist het water uitschiet. 

Het principe van de ballon staat symbool voor de manier waarop veel pubers weerstand bieden wanneer er iets van hen gevraagd wordt: we hebben er een hekel aan dat onze ouders, overheden, banken en andere organen ons de wet voorschrijven en onze controle beknotten. We bepalen toch wel lekker zelf wat we doen? Hoe meer de overheid het duveltje weer in het doosje zal willen duwen (bijvoorbeeld door het uitgeven van Central Bank Digital Currencies) des te groter de weerstand tegen het oude systeem zal zijn.

Mijn advies in deze is dan ook om in plaats van weerstand te bieden aan blockchain technologie en cryptocurrencies: go with the flow! Want wie wint uiteindelijk de autonomie-strijd: je puber of jij?