De overheid is niet uw vriend

Neen, maar dat is toch op het eerste zicht niet logisch. Die overheid – dat zijn wij allemaal. En allemaal horen we daarin een evenwaardige stem te bezitten. Zo zou het toch zijn in de ideale wereld. Maar we spreken over een zogenaamde democratie, onze westerse wereld dan, en daarin telt de stem van de meerderheid – nog altijd niet onlogisch. Want het moet werkbaar zijn, we kunnen – alvast in Nederland – niet met z´n 17,5 miljoen rond een héle grote tafel plaatsnemen en gaan discussieëren. Daarom hebben we zoiets als verkiezingen ingericht. Allemaal kiezen we onze vertegenwoordigers. Op lokaal niveau en op nationaal niveau. Zelfs het internationaal vlak wanneer we kiezen voor onze Europese vertegenwoordigers. Die mannen en vrouwen die de dappere, in principe onbaatzuchtige en zelfs idealistische taak op zich nemen ons te vertegenwoordigen… Dat zijn toch onze ´vrienden´, is het niet? Of op z´n minst hebben we vertrouwen in hun boodschap, de manier waarop ze ons als burgers zullen representeren. Die mannen en vrouwen spreken dan voor ons. En toch, en toch…

De taal van het volk

En toch loopt het ergens mank, verkeerd, er klopt iets niet en wel big time. Gaandeweg, snel of langzaamaan opent zich een zekere kloof. Het is het aloude thema van de kloof tussen de burgers en de politiek. Wanneer ontstaat die? Waarom bestaat die? Watskeburt? Is het dat wij als kiezers onze gekozenen toch niet zo heel goed kennen? Hun boodschap of die van de partij waartoe zij behoren niet echt goed begrepen hebben? Ligt het aan de communicatie misschien? Nu zijn politici vaak ook advokaten, rechtsgeleerden. Goeie praters. Ze zijn er zelfs voor gekend, en dat is zo gegroeid, dat ze vaak spreken zonder te zeggen. Begrijjpt u? Ze beginnen allengs of meteen al een taaltje te bezigen dat de goegemeente niet echt begrijpt. Dat kan aan onze ontwikkeling liggen maar dat hoeft niet. Politici – onze vertegenwoordigers herinner u – zijn er (plots? waar komt dat vandaan?) meester in om een uur aan een stuk te praten – zonder iets te zeggen, en zonder dat je er veel van begrijpt. Toch? Zij spreken de taal van het volk niet (meer). Laat ons het zo samenvatten, en vandaar alvast een verklaring voor die ´kloof´.

Compromis

Wat ook mogelijk is: zij zeggen zus…maar doen zo. Gebeurt ook, en vaak. (De enkele uitzonderingen niet te na gesproken altijd, die wel heel goed bezig zijn, de beste bedoelingen hebben, hun woord houden en resultaten boeken). Ze stellen zich kandidaat met een bepaald programma, maar eigenlijk zie je daar in de praktijk weinig of niets van terug. Daar is een reden voor: elke kandidaat – partij – moet water in de spreekwoordelijke wijn doen. Onderhandelen met andere gekozen partijen. Beetje nemen, beetje geven. Tot een concensus komen, een compromis, en dat wordt dan uiteindelijk ´het regeringsbeleid´. Zo, op deze en die manier, wordt het land dan bestuurd. Per slot herkent een zekere meerderheid of minderheid zich daar helemaal niet meer in. 

Druk

Eigen aan politiek is – en dat wordt uitgesprokener naarmate zo´n volks(!)vertegenwoordiger klimt op de politieke ladder, naar de diverse en steeds hogere politieke bestuurorganen – dat gaandeweg idealen verdampen. Meer en meer compromissen gesloten dienen te worden. Tot die wijn uiteindelijk dan verandert in water. Zoals in de Bijbel maar dan omgekeerd. Want er bestaat zoiets als the powers that be. De gevestigde macht. Onder invloed van lobbyisten en drukkingsgroepen zo gegroeid en gevestigd. Het kan op een gegeven moment zo zijn dat je je als politicus geleefd voelt. Alsof anderen voor jou gaan beslissen. Alsof je andermans boodschap aan het uitdragen bent. Onder de druk bent bezweken in zekere zin. Omdat…het…moest. Moet. Omdat je anders geen carrière kunt maken. De deuren naar hogere niveau´s sluiten zich voor je, wanneer je niet mééwerkt. Je startte initieel heel goed, veelbelovend, met volle moed en met een flinke achterban en een prima programma, als politicus, maar het kan ook als partij gebeuren. Jammer en helaas – voor je het weet raak je gecompromitteerd. Verstrikt. Tot je haast stikt.

Alles is tijdelijk

Je wilt wel iets veranderen, en veel zelfs, want heel wat loopt mank en behoeft verbetering, verandering ten goede. Maar het lukt niet. Er is tegenwerking, vaak van kanten en oorsprong die je niet verwacht of zelfs niet kent. Zo hoorden we eens van iemand uit de administratie, het kabinet, de medewerkers rond zo´n minister bijvoorbeeld. Die persoon zei: ´´Ministers komen en gaan, maar wij blijven…´´ Misschien ben je een echte doordraver en zet je toch door, en net wanneer je er dan eindelijk, ook met wat geluk dat aan je zijde is, bijna in slaagt om iets te veranderen, iets van je oorspronkelijke programma en idealen te verwezenlijken? Dan is je termijn om, vinden er nieuwe verkiezingen plaats, en pech, je wordt niet herkozen. Je opvolger kan en zal dan diezelfde weg opgaan. En de volgende, en de…

Peter Principle

Het kan nog anders en nog minder fraai. Je bent eindelijk en dan toch opgeklommen. Je bent ´aan de macht´, bezit een zekere macht, en die wil je wel houden. Heb je daar zoveel moeite, bloed, zweet en tranen voor vergoten – nou dan wil je wel blijven. Aan de macht. Dan kan het Peter Principle zich voordoen. Het moment dat je eigenlijk en eindelijk zo ver en zo hoog geklommen bent…dat je te vér bent geraakt. Je bent niet meer geschikt voor die hoge functie. Je beseft het zelf, stilletjes, maar sommigen dicht rondom je merken het toch. Maar toegeven zul je dat nooit! Dat zie je van hier?! Dus, maar lekker voortdoen. En misschien zelfs alweer uitkijken naar de volgende trede hoger op die ladder. Want er is altijd een trede hoger…

Later dictator

Dan loert er nog een gevaar en het is een inherent gevaar; telkens weer slaat het toe. Namelijk: macht corrumpeert. Je kunt er weinig of niks aan doen. ´t Zit ingebakken in die macht zelf. Als voorbeeld denk ik dan aan wijlen papa Doc uit Haïti (1907-1971). François Duvalier, bijgenaamd Papa Doc, was de president (en later dictator) van Haïti. Hij groeide op in de hoofdstad, Port-au-Prince en volgde een opleiding tot arts. Hij maakte zich zeer verdienstelijk bij het bestrijden van tyfus en andere besmettelijke ziekten. Geliefd dat hij was?! Tot op een gegeven moment papa Doc inderdaad zo´n afschuwelijke dictator werd. Rond 1951 leek hij niemand meer echt te vertrouwen. Begon zich letterlijk af te zonderen van zijn volk, de burgers, en manu militari allerlei zeer strenge, ongewone  en zelfs bizarre maatregelen te treffen, net om die macht te bezegelen. Hij had zich gehecht aan de macht (of die macht was met hem op de loop gegaan) en zou die te allen prijze verdedigen. Zijn regime zou voortduren tot aan z´n dood. Wikipedia: ´Hij werd na zijn overlijden opgevolgd door zijn zoon Jean-Claude alias Baby Doc. Zowel Papa Doc als Baby Doc was aangesteld ‘voor het leven’ en beiden voerden een schrikbewind.´ Gedurende het overgrote deel van die lange periode lukte dat dankzij de hulp van de Verenigde Staten, moeten we er nog aan toevoegen.

Niets verandert

Het waren andere tijden dan anno 2021. En toch, en toch… Wanneer een overheid haar burgers wantrouwt, loopt er iets danig mis. Zo bijvoorbeeld:

´Britse en Zweedse inlichtingendiensten hebben met hun afluisterpraktijken de mensenrechten geschonden. Burgerrechtenactivisten die de strijd hebben aangebonden met het massaal en ongericht aftappen van gegevens hebben gelijk, oordeelt het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.´Het ergst is dan dat dit gebeurt in landen waarvan je dat niet zou denken – wésterse landen.

En zo: ´Het binnenlandse surveillanceprogramma van de Amerikaanse spionagedienst NSA, dat in 2013 bekend werd dankzij onthullingen van klokkenluider Edward Snowden, was illegaal. Dat heeft het hof van beroep in San Francisco woensdag geoordeeld.´ 

Hoe overheden env bedrijven je bespieden om je gedrag te manipuleren
En wat we daaraan kunnen doen 🤓💜🏴‍☠️ #privacy #surveillance

De bijdrage van @Matthijs85
voor het privacy symposium van Usocia
aan de Universiteit Utrecht: https://t.co/LgJMj5Kg5N pic.twitter.com/Um9UatfsIE

— Piratenpartij (@Piratenpartij) May 25, 2021

Wantrouwen

Het begint altijd met de burgers te wantrouwen, de verworven macht willen behouden, consolideren, en het kan verworden tot veel erger. Laten we oppassen, nauw toekijken, controleren opdat tenminste onze overheid doet wat ze moet doen, wat ze hoort te doen. Dat ze doet zoals ze zegt en zegt zoals ze doet. Waarvoor ze betaald wordt. En zeker niet gaat lonken naar het verre China, waar het sociaal kredietsysteem de greep op de burgers allengs vaster maakt. Een gezond wantrouwen jegens de macht, in al haar vormen, dat moeten we aanhouden. Wat u?