Hoewel de inflatie in de afgelopen jaren aanzienlijk is toegenomen en de prijzen merkbaar zijn gestegen, hebben Nederlanders toch meer te besteden. Waar komt dit door?
CPB: Gemiddeld besteedbaar inkomen gestegen
Uit een nieuw onderzoek van het Centraal Planbureau (CPB) blijkt dat het gemiddeld besteedbare inkomen van Nederlandse huishoudens de afgelopen jaren flink is gestegen.
Tussen 2019 en 2023 ging het om een stijging van ruim 22%, tot €55.000. In dezelfde periode stegen de noodzakelijke kosten en vaste lasten met minder dan 10%, zegt het CPB.
Tot de noodzakelijke kosten behoren bijvoorbeeld boodschappen; onder de vaste lasten vallen uitgaven zoals huur. De grootste kostenstijgingen zaten in energie en supermarktprijzen. Opvallend genoeg bleven de woonlasten, ondanks de aanhoudende wooncrisis, relatief stabiel.
Wie profiteert eigenlijk echt?
Hoewel het CPB stelt dat Nederlanders er gemiddeld op vooruit zijn gegaan, roept dat beeld vragen op.
Een gemiddelde zegt weinig als de verschillen groot zijn; hoge inkomens trekken het cijfer omhoog, terwijl veel anderen nauwelijks vooruitkomen of zelfs terugvallen.
Volgens het CPB geldt de inkomensgroei vooral voor middeninkomens — huishoudens met een jaarinkomen tussen de €21.000 en €70.000. De meeste Nederlanders vallen daaronder.
Maar ook binnen die groep ervaart lang niet iedereen die vooruitgang. Voor veel mensen voelen de afgelopen jaren juist als een periode waarin de kosten sneller stegen dan het inkomen.
Vooral huurders zagen hun lasten toenemen door stijgende huren. Volgens het CPB zijn huurders gemiddeld 15% meer kwijt van hun inkomen aan vaste lasten dan huiseigenaren.
En dat verschil zit niet alleen in de huur: huiseigenaren verdienen gemiddeld meer en geven dus relatief minder uit aan vaste lasten. Het positieve beeld van een inkomensstijging geldt dus vooral op papier – in de praktijk ligt dat voor veel mensen anders.
Wat doe de overheid?
De overheid heeft de afgelopen jaren ingegrepen om de stijgende kosten voor huishoudens deels te compenseren. Er kwamen regelingen om kwetsbare groepen te ondersteunen en de ergste gevolgen van de inflatie op te vangen.
Zo kregen alle huishoudens in 2022 een eenmalige korting van €385 op hun energierekening en werd het btw-tarief op energie tijdelijk verlaagd naar 9%.
Daarnaast werden voor lagere inkomens het kindgebonden budget en de huurtoeslag verhoogd, en keerden gemeenten energietoeslagen uit. Sommige gemeenten boden daarbovenop extra tijdelijke uitkeringen.
Toch roept dit beleid vragen op. De maatregelen waren versnipperd, tijdelijk en vaak afhankelijk van lokale uitvoering. Bovendien boden ze weinig structurele verlichting voor huishoudens die al langere tijd moeite hadden met rondkomen.
Veel mensen merkten wel een incidentele meevaller, maar zagen hun maandlasten structureel niet dalen. Daarmee blijft de vraag: in hoeverre heeft het beleid echt geholpen om de koopkracht op peil te houden?
Bitcoin breekt recordkoers: Nederlanders starten met gratis crypto
Bitcoin breekt record na record, honderdduizenden Nederlanders handelen weer actief. Is dit hét moment? Bitvavo geeft je tijdelijk € 10 gratis crypto naar keuze om mee te starten. Handel gratis in meer dan 350 crypto samen met 1 miljoen Nederlanders.
Registreer je vandaag en ontvang direct € 10 crypto naar keuze. Een account aanmaken is gratis en kost je maar een minuut.